Binnenland Politiek
Als BV de politiek instappen, brengt dat voor- en nadelen met zich mee.
BV's die de sprong naar de politiek wagen, het is niet nieuw. Ook actrice Lien Van de Kelder kiest voor de politiek: ze is kandidaat voor Vooruit bij de gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen. Acteur en zanger Mark Tijsmans deed het haar voor als gemeenteraadslid voor N-VA, Tine Van den Brande is al jarenlang in Mechelen actief. Maar is een bekende kop sowieso een voorbode voor succes? Politicoloog Carl Devos: “Lokaal is die bekendheid relatief.”
Acteur en schrijver Mark Tijsmans (55), voormalig N-VA-gemeenteraadslid Antwerpen: “De reputatieschade blijft aan mij kleven"
Mark Tijsmans is zanger, acteur en jeugdauteur, maar bij het grote publiek toch vooral bekend om zijn rollen in populaire televisieseries zoals Flikken en Thuis. Hij zetelde tussen 2018 en 2022 voor N-VA in de gemeenteraad van Antwerpen.
“Heel eerlijk? Voor mij was mijn politiek engagement voor de Antwerpse gemeenteraad een teleurstelling. Ik ben er ook wat onvoorbereid ingerold. Uit sympathie voor mijn partij was ik op de lokale stadslijst gaan staan op een volgens mij totaal onverkiesbare plaats. Toch ben ik verkozen geraakt. Dat streelde mijn ego, en het leek me na veel interne gesprekken een mooie kans om een brug te slaan tussen de politieke en de artistieke wereld. Helaas is dat faliekant mislukt.”
Partijgenoten sparen kritiek niet
"Met burgemeester Bart De Wever (N-VA) en schepen Fons Duchateau (N-VA) had ik een prima contact en ik heb ontzettend veel bijgeleerd over de werking van een stad. Tegelijkertijd botste ik ook heel vaak tegen een muur. Als ik vragen stelde rond de werking van subsidies in Vlaanderen, werd ik afgescheept. Wellicht namen veel collega’s mij niet serieus als bekende kop, en partijgenoten die ik met mijn voorkeurstemmen had verslagen, spaarden hun kritiek ook niet. Dat kwam soms hard aan.”
“Ook de logge manier van werken frustreerde mij. Zo passeerden er op de gemeenteraad vaak vragen de revue vanuit de oppositie die niet eens op ons niveau van toepassing waren. Volgens mij kon 75 procent van de vragen sowieso schriftelijk beantwoord worden, maar op onze gemeenteraad moest alles altijd mondeling aan bod komen.Zo verlies je veel kostbare tijd.”
“De druppel voor mij was de schrapping van cultuursubsidies voor jonge kunstenaars. Ik voelde dat ik dit culturele beleid niet meer kon en wilde verdedigen tegenover mijn collega’s, en dan moet je stoppen.”
Observeer in plaats van er meteen in te vliegen
"Lien zou ik aanraden om met niet te veel verwachtingen naar de gemeenteraad te trekken, anders draait het alleen maar uit op een teleurstelling. Laat alles liever wat op je afkomen en observeer in de plaats van er meteen in te vliegen – daarmee stoot je sommige ‘concurrenten’ voor de borst. Tegelijkertijd moet je ook assertief durven zijn richting de partijtop als zaken niet volgens afspraak verlopen. Ik wilde dat ik dat zelf had gedaan, maar ik dacht altijd maar dat ik het nog wat tijd moest geven.”
“Sinds ik uit de politiek ben gestapt, is Mark Tijsmans er weer voor iedereen. Maar de reputatieschade die ik heb opgelopen door voor N-VA op te komen, blijft wel aan mij kleven. De cultuursector is nu eenmaal erg links. Maar ik heb er goede hoop op dat dit op een gegeven moment wel overwaait – er moeten eerst nog enkele verkiezingen over gaan. (lacht)”
Actrice Tine Van den Brande (56), Groen-gemeenteraadslid Mechelen: “Als bekend persoon was ik een brugfiguur tussen de burger en de politiek”
Foto: Ava Cornelis
Tine Van den Brande was vele jaren een vertrouwd schermgezicht als presentatrice in realityprogramma's en actrice in fictiereeksen zoals Zone Stad en Flikken. In 2012 zette ze haar eerste stappen in de Mechelse politiek.
“Toen ik door SP.A gevraagd werd om als onafhankelijke op te komen in de lokale politiek, was ik al heel wat jaren actief in de natuurbeweging. Via het lokale beleid wilde ik ijveren voor natuurbescherming en -uitbreiding in mijn stad, en vanuit mijn ervaring als actrice en presentatrice hoopte ik de Mechelse culturele en creatieve sector te versterken."
“Veel van die zaken zijn ook goed gelukt. Zo ben ik erg trots op ons beschermd Natuurpark Rivierenland en het beleidsplan Ruimte. Op het lokale niveau merk je sowieso snel resultaat van je inzet. De meeste impact heb je natuurlijk in de meerderheid waar ik vanaf 2019 deel van uitmaakte, maar zelfs vanuit de oppositie tijdens mijn eerste legislatuur kreeg ik dingen voor elkaar. Als je met goede argumenten maar lang en hard genoeg op dezelfde nagel blijft kloppen.”
“Nadat ik politiek actief werd, merkte ik dat mijn opdrachten als actrice en presentatrice staakten zodra mijn nog lopende contracten teneinde liepen. Dat was toen wel even schrikken, want zetelen in de gemeenteraad doe je onbetaald. Ik kreeg enkel een zitpremie per vergadering. Gelukkig viel mijn stemmenwerk niet weg. Vanaf 2019 mocht ik ook zetelen in het Vlaams Parlement en werd dat mijn fulltimejob. En toeval of niet, maar sinds ik mijn vertrek aankondigde, kwam er al meteen een acteeraanbieding binnen.”
“Een groot voordeel aan mijn tv-bekendheid was dat stadsbewoners me veel makkelijker aanspraken over de problemen die ze ondervonden. Via die constructieve dialoog met de burger kon ik heel organisch aan politiek doen, en dat gaf me bergen energie!”
Zachtere toon doorheen de jaren
“De eerste gemeenteraden schrok ik wel van de verbaal vrij agressieve toon die leden soms hanteerden. Dat was nooit persoonlijk tegen mij gericht, wellicht net omdat ik bekend was. Gelukkig is die toon doorheen de jaren wel verzacht; er wordt veel meer gefocust op samenwerking over de partijgrenzen heen.”
“Tips van mij heeft Lien niet echt nodig, maar hier is er eentje die Bart Somers mij bij mijn aantreden gaf: ‘Zorg dat je de begroting van datgene waarvoor je wilt strijden heel goed onder de knie hebt. Dan kan je écht het verschil maken.’ Ik wens haar alvast veel succes!”
"Jacht op BV's is voorbij"
Politicoloog Carl De Vos (UGent): “Er is een verschil tussen het lokale en het regionale of nationale niveau. Bekende mensen die zich lokaal engageren, doen dat vaak niet ‘om den brode’. Een parlementair mandaat is niet te vergelijken met een zitje in de gemeenteraad."
"Toch moeten ook zij dan kleur bekennen, al zijn er op lokaal vlak nu veel lijsten die allerlei kleuren samenbrengen. Dat neemt niet weg dat zij als verruimingskandidaten toch vaak nog een risico nemen, omdat ze voor sommigen door hun politiek engagement ‘verbrand’ zijn.”
Stemmentrekkers die vroegtijdig opstappen, zijn geen geweldige reclame
Meteen ook de reden waarom partijen geen jacht meer maken op bekende Vlamingen. “Eind jaren 90 en begin de jaren 2000 hoopten partijen nog dat BV’s als witte konijnen op de lijst meer kiezers zou aantrekken en het vertrouwen in de politiek zou herstellen: ‘kijk eens, ook die populaire sporters, acteur of zangers geloven er nog in’.
Helaas: veel van die stemmentrekkers zijn vroegtijdig opgestapt uit ontgoocheling en onvrede met de (trage) werking van de politiek. Dat was ook voor hun partijen vervelend. Niemand wil na die collectieve ontgoocheling terug naar die tijd. En intussen zijn de zetels van veel klassieke partijen te schaars geworden om ze zomaar weg te geven aan politiek geïnteresseerde BV’s.”
Bekende locals versterken fusiepartijen
Lokaal is het concept van bekendheid volgens professor Carl Devos sowieso relatief. “In een stad of gemeente zoekt men vaak naar ‘lokale bekendheden’, zoals is de voorzitter van het lokale Davidsfonds, de slager of de directeur van de middelbare school. Dat is van alle tijden, maar nu is de zoektocht naar nieuwe mensen nog groter geworden. Veel partijen hebben rekruteringsproblemen omdat ze niet meer aantrekkelijk zijn. Een van de redenen waarom zoveel lijsten fusioneren voor de verkiezingen, is omdat ze zo minder plekken moeten vullen.”
“In die zin is Lien van de Kelder naast bekende Vlaming ook nog iets anders. Ik zou ze niet zomaar afserveren als een wit konijn. Ze is juriste, werkte op het kabinet van minister Johan Vande Lanotte, engageerde zich voor een betere leefomgeving en minderjarige vluchtelingen en is netwerkcoördinator ‘Musea & Erfgoed’. Het is goed dat er nieuwe, gemotiveerde mensen de politieke arena betreden. Al moeten we ook niet flauw doen: voor Vooruit is haar bekendheid zeker mooi meegenomen.”
